Energietransitie - uitdagingen in de gebouwde omgeving

Energietransitie in ontwikkeling

De vraag van de gebruiker verandert en de digitalisering ondersteunt het ontstaan van nieuwe businessmodellen. Hierdoor zijn energie partijen zoekende naar hun positie om onderdeel te zijn van de transitie. In dit artikel presenteert JBR haar visie op de ontwikkelingen in de energiesector en de betekenis voor verschillende soorten spelers.

De maatschappij heeft de klimaatverandering grotendeels als feit geaccepteerd en wordt zich bewust van de noodzakelijke veranderingen, zodat er draagvlak voor de energietransitie is ontstaan. De politiek probeert vorm te geven aan de energietransitie en deze door te zetten met subsidies en nieuwe wetgevingen (belonen en straffen). Echter loopt deze vormgeving achter bij de doelstellingen en zijn er nog veel onduidelijkheden. De doelstellingen vanuit Europa worden steeds ambitieuzer. Ook de nieuwe Amerikaanse president heeft zijn steun aan het klimaatakkoord van Parijs toegezegd. Corona heeft het draagvlak voor een meer duurzame energievoorziening vergroot. Eindgebruikers en bedrijven hebben echter een nog afwachtende houding en stellen hun investeringen uit. De economische crisis die volgt op de pandemie zal dit afwachten versterken.

Oplossingen

De vormgeving is op bepaalde vlakken nog niet helemaal duidelijk, maar wij gaan op lange termijn naar klimaatvriendelijkere (hernieuwbare) energiebronnen. Terwijl andere Europese landen olie en kolen op korte termijn deels door gas willen vervangen, wil men in Nederland zo snel mogelijk van het gas af. Deze fixatie is vooral door de aardbevingsschade in Groningen ontstaan. Gezien de geïnstalleerde infrastructuur en benodigde capaciteiten zal het echter nog even duren voordat wij volledig zonder het gas kunnen. Het is echter de vraag of deze zwart-wit visie op gas überhaupt terecht is. Duidelijk is dat Nederland van het laagcalorische gas uit Groningen af moet, maar het energie-efficiëntere (en dus milieuvriendelijkere) hoogcalorische gas dat in de meeste andere Europese landen gebruikt wordt is bij deze discussie vaak buitenbeschouwing gelaten. In de meeste landen wordt dit gas als een groen tussen transitiestation beschouwd en vindt er een uitbreiding van gasnetten plaats.

Een combinatie van wind en zon lijkt op dit moment het fundament van een langetermijnoplossing te worden. Deze elektrificatie eist een andere infrastructuurtechnologie en aanpassingen in de manier van (vooral timing) hoe wij energie opwekken en verbruiken. Wegens de weersafhankelijkheid van de energiebronnen worden energieopslagoplossingen zoals (groene) waterstof en batterijen belangrijker. Verder zetten steden in op warmtenetwerken en onderzoeken zij hoe bronnen van restwarmte (zoals datacenter en afvalverbranding) aan het netwerk aangesloten kunnen worden.

Om het energieverbruik te reduceren wordt in de bestaande- en nieuwbouw massaal geïnvesteerd in isolatie. Bij de voorschriften en de investeringen wordt vaak niet gekeken naar de bron die de gebouwen verwarmt. De norm voor isolatie en de daaraan gekoppelde investeringen van gebouwen die aangesloten zijn op een restwarmtenetwerk, dat klimaatneutraal is en geen extra energieopwekking nodig heeft, kunnen wellicht efficiënter ingezet worden.

De nieuwe energiebronnen brengen uitdagingen maar ook nieuwe mogelijkheden. Vooral zonnepanelen zijn uitermate geschikt voor off-grid en micro-grid concepten. Dit soort concepten ontstaan de afgelopen jaren in grote aantallen en variatie. Het versterkt de trend van decentralisatie. Een essentieel instrument voor het ondersteunen van deze trend is digitalisering. Meet- en aansturingsapparatuur maken smart grids mogelijk en platforms de aansluiting van micro-grids aan grootschalige netwerken. Regelcapaciteit en buffers maken het mogelijk om vraag en aanbod beter op elkaar aan te laten sluiten.

Rol  van JBR

Voor bedrijven die een rol spelen in de energieketen is het soms lastig om een goede plaats en een aantrekkelijk verdienmodel te kiezen binnen de keten. Verschillende vragen komen dan op. Moet je focussen of juist opties openhouden? Autonoom ontwikkelen of juist groeien door middel van acquisities. “Niche speler” of mikken op schaalvergroting?