Het bijzondere verhaal achter de verkoop van HQ Pack

Toeleveranciers moeten meegroeien met ASML

Eind januari werd bekend dat de VS en Nederland een akkoord hebben bereikt: ASML zal de verkoop van zijn chipmachines aan China verder beperken. De precieze inhoud van de afspraken blijft geheim – de materie is te gevoelig.

’s Werelds machtigste land dat zich in de oplopende strijd met zijn machtigste rivaal druk maakt om één Nederlands bedrijf. Het tekent de unieke positie van ASML, het bedrijf is onmisbaar voor de wereldwijde chipindustrie. TSMC, Samsung en Intel – de drie grootste chipfabrikanten ter wereld – zijn allemaal afhankelijk van ASML.

Tien dagen voordat het nieuws over het akkoord naar buiten kwam, werd een andere deal wereldkundig gemaakt: investeringsmaatschappij NPM Capital had een meerderheidsbelang genomen in HQ Pack, een Eindhovens bedrijf in verpakkingsoplossingen.

Voor buitenstaanders lijken de twee deals niets met elkaar te maken te hebben, maar in werkelijkheid vloeien ze beide voort uit de stormachtige opkomst van ASML. “De verkoop van HQ Pack moet je echt zien als ‘cornerstone deal’ om deel uit te maken van het ASML-ecosysteem”, legt Ronald van Rijn uit. “Door zijn rol op het wereldtoneel groeit ASML zó hard, en toeleveranciers moeten die groei zien bij te benen. Onder de vleugels van NPM Capital is HQ Pack daartoe in staat.”

Van Rijn is managing partner van JBR. Het Corporate Finance-team van het bureau begeleidde de verkopende oprichter van HQ Pack gedurende het gehele overnameproces. Het werd een van de meest fascinerende mandaten waar Van Rijn en zijn team aan hebben gewerkt, iets wat ze zelf niet meteen zagen aankomen: “We stapten in een bijzondere wereld die we eerst zelf ook amper begrepen.”

Het ecosysteem

Het verhaal van HQ Pack begint zo’n 20 jaar geleden in Eindhoven, vertelt Thomas van Amerongen, senior corporate finance consultant bij JBR. “Destijds heette het Hakapak B.V. en was het meer een traditioneel verpakkingsbedrijf. Voortgedreven door de bloeiende technologiesector rond Eindhoven werd echter al snel steeds meer ingezet op het hoogwaardige segment.”

Daarbij richtte HQ Pack zijn pijlen meer en meer op één bedrijf: ASML. “Wat je moet begrijpen, is dat ASML geen productiebedrijf is”, legt Van Amerongen uit. “Ze produceren helemaal niets zelf. Ze ontwikkelen, laten produceren en assembleren. Dat betekent dat er rond ASML heel veel toeleveranciers zitten – van grote spelers als VDL Groep en lenzenmaker Zeiss tot kleinere producenten van metaaldelen, precision cleaning-bedrijven en nog veel meer.”

“En wat we hebben geleerd”, vult Van Rijn aan, “is dat als je eenmaal in die wereld zit, niets daaraan kan tippen. Zelfs de farmasector komt niet in de buurt van de eisen die door ASML worden gesteld aan toeleveranciers, bijvoorbeeld qua precisie en zuiverheid. Het is echt op alle vlakken Champions League.”

Van Amerongen: “Om een indruk te geven: HQ Pack werkt met ISO Klasse 7-cleanrooms en de verpakkingen worden met uv-licht gecontroleerd op restdeeltjes. Een verpakking kan 500 euro kosten, maar ook 50.000 euro.”

Lef en visie

Doordringen tot de Champions League, het lukte HQ Pack dus. Van Rijn: “Dan moet je je voorstellen dat je als Volendam ineens op het allerhoogste niveau speelt. Je moet een groot stadion bouwen en speelt structureel tegen de Barcelona’s en Bayerns van deze wereld.”

De vergelijking roept echter een vraag op, want hoewel Volendam het tegenwoordig leuk doet, staat de club gewoon nog in het rechterrijtje van de Eredivisie. Hoe wist HQ Pack de Champions League te bereiken?

“Dat is echt de verdienste van de oprichter”, antwoordt Van Amerongen. “Hij liep voor de muziek uit: hij heeft niet gevraagd waar ASML behoefte aan had, maar heeft eigenhandig gedaan waarvan hij dacht dat ASML het nodig had. Hij bouwde cleanrooms in Eindhoven en breidde uit naar Azië en de VS omdat ASML daar ook heenging. Dus voordat ASML hem daarom vroeg zat hij er al, en daar heb je lef voor nodig.”

“Al die toeleveranciers groeien uit hun jasje. En dat kan ook aanleiding zijn om over het toekomstig eigendom na te denken.”

Het vroeg ook om visie, legt Van Rijn uit. “Nu lijkt het wellicht logisch om al je geld in te zetten op dat ene paard, maar HQ Pack deed dat al 15 jaar geleden. Toen was ASML nog lang niet het bedrijf dat het nu is, en niet veel mensen herkenden het enorme potentieel.”

De oprichter van HQ Pack zag het wel. De wereld digitaliseert in duizelingwekkend tempo en microchips zijn de bouwstenen van die digitale wereld. Ze zitten in talloze producten, zoals veel mensen op pijnlijke wijze ontdekten tijdens het enorme chiptekort van de afgelopen jaren.

Als ’s werelds belangrijkste leverancier van chipmachines is ASML een onmisbare schakel in de wereldwijde chipketen. Voor wie de meest geavanceerde chips wil produceren bestaat zelfs geen alternatief: ASML is het enige bedrijf ter wereld dat de EUV-machines maakt die daarvoor nodig zijn.

Uit je jasje groeien

Opgeteld zorgen deze unieke positie en de torenhoge vraag naar chips dat ASML heel hard groeit, en iedereen die mee wil blijven draaien in het ecosysteem rond het bedrijf moet volgen. Dit brengt ons eindelijk weer bij de verkoop van HQ Pack aan NPM Capital.

“Wat je ziet is dat al die toeleveranciers uit hun jasje groeien”, legt Van Rijn uit. “Ze worden zo groot dat ze een corporate-achtige structuur nodig hebben. Het vraagt om een professionaliseringsslag – andere systemen, ander leiderschap, verdere internationalisering. Dit gaat allemaal gepaard met grote investeringen. En alles bij elkaar kan het ook aanleiding zijn om over het toekomstig eigendom na te denken.”

Ook hierin toonde de oprichter van HQ Pack zijn visie. Van Amerongen: “Hij zag eerder al in dat het zo snel ging dat het hem boven het hoofd groeide, en schoof iemand anders naar voren als CEO. Dat vraagt ook dat je over je eigen ego heen kunt stappen en zegt: vanaf nu kan een ander het beter doen. En zo besefte hij het ook toen het moment daar was voor een nieuwe eigenaar met de slagkracht om de groei te ondersteunen.”

Wederzijdse afhankelijkheid

Zo begon het een jaar geleden. JBR versloeg meerdere investeringsbanken en mocht HQ Pack begeleiden in de zoektocht naar een passende koper. Dat bleek om meerdere redenen een bijzondere uitdaging.

Ten eerste moesten potentiële kopers en financiers stap voor stap worden meegenomen in het buitengewone verhaal van HQ Pack. “Het is een ontzettend waardevol bedrijf met een nóg veel groter potentieel, maar voor je dat ziet moet je het bedrijf en de wereld waarbinnen het opereert leren begrijpen”, legt Van Rijn uit. “Wij zagen het zelf ook niet meteen.”

Een deel van de uitleg betrof de bijzondere relatie met ASML. Van Rijn: “Als je die wereld niet begrijpt, roept die klantafhankelijkheid al snel angst op: wat als ASML ineens afhaakt, moet je niet zorgen voor meer spreiding?”

“Maar HQ Pack heeft zich juist bewust helemaal gepositioneerd richting ASML”, geeft Van Amerongen aan. “Daar zijn ze al vijftien jaar geleden mee begonnen, dus als een concurrent überhaupt iets zou willen, loopt die vijftien jaar achter. Er is geen tweede supply chain partner als HQ Pack. Kortom: er is wel een afhankelijkheid, maar die is wederzijds.”

Klik met de koper

Wat ook bijdroeg aan de complexiteit van de deal was dat de koper moest voldoen aan aardig wat voorwaarden. Kandidaten die de wederzijdse afhankelijkheid met ASML niet begrepen vielen meteen af, maar ook voor veel anderen bleek HQ Pack te hoog gegrepen.

“Onze opdrachtgever neigde eerst naar een strategische koper”, vertelt Van Rijn. “Maar omdat HQ Pack al behoorlijk groot is en echt opereert in een niche, gaan strategische kopers al snel overhangen: het is te groot en te specifiek.”

“Maar als je in zee gaat met een financiële partij ben je weer afhankelijk van bankfinanciering”, legt hij uit. “Daarvoor was het geen gunstige tijd. Bovendien was HQ Pack te groot voor één bank, dus ben je afhankelijk van een ‘club deal’ en daarmee meestal ook weer van buitenlandse banken.”

Uiteindelijk werd aangestuurd op een financiële speler, maar dat moest wel een partij zijn met een langetermijnhorizon. “Kopen en na een paar jaar weer doorstoten was niet de bedoeling”, aldus Van Rijn.

“En omdat de oprichter en het management een belang houden in de nieuwe opzet, was het ook belangrijk dat er een goede klik was met de koper”, legt Van Amerongen uit. “Dat betekent ook dat de vrijheid van handelen – het lef tonen en risico’s nemen dat HQ Pack hier heeft gebracht – behouden moest blijven onder de nieuwe eigenaar.”

Vanwege de bijzondere band met ASML werd bovendien ook de chipmachinemaker gepolst over hoe hij dacht over de potentiële nieuwe aandeelhouder. Van Rijn: “ASML heeft ook wel een voorkeur. Als er ineens een Chinese investeerder komt… Het is een extreem voorbeeld, maar op de schaal van extreem zijn er natuurlijk nog wel smaken.”

Groeien tegen de wind in

Naast al deze factoren die moesten worden meegewogen, heb je gedurende een overnametraject ook nog te maken met talloze ontwikkelingen die je niet in de hand hebt. Kort nadat het proces werd opgestart viel Rusland Oekraïne binnen en veranderde de wereld plotseling.

“Dat raakt natuurlijk ook zo’n verkoopproces”, aldus Van Rijn. “Er ontstaan vraagtekens: wat zijn de gevolgen voor de economie en voor het chipgebruik? Hoe kijken banken er tegenaan? Hoe staat private equity ervoor – durven ze dit soort grote deals nog aan? De M&A-markt is natuurlijk wel wat afgekoeld.”

“Steeds meer bedrijven worden wakker. Ze zien hoe enorm deze wereld is en wat voor kansen er liggen.”

Maar ondanks alle economische tegenwind bleef HQ Pack maar groeien. “De groei kwam vorig jaar uiteindelijk uit op 50%”, vertelt Van Amerongen. “Alle verwachtingen in ons informatiememorandum heeft het bedrijf overtroffen – en dat in een wereld die toch zeer onrustig was. Daardoor konden we gaandeweg juist inzetten op een steeds betere deal.”

Interessante tijden

Die deal kwam er eind vorig jaar. Iets voor kerst werden de handtekeningen gezet onder het contract, waarmee NPM Capital nu de meerderheid van de aandelen in handen heeft. Het investeringsvehikel van SHV, Nederlands grootste familiebedrijf, betaalt volgens schattingen enkele honderden miljoenen voor het meerderheidsbelang.

Daarmee kwam een einde aan een “eervol mandaat”, zoals Van Rijn het verwoordt. “We moeten allemaal nog een beetje afkicken denk ik. Er gaan geen twee dagen voorbij dat ik geen contact heb met de opdrachtgever.”

Kort na de bekendmaking van de deal was er dus wel ineens die andere overeenkomst: ASML mag nog minder chipmachines verkopen aan China. Gaat HQ Pack dit niet indirect voelen? “HQ Pack ademt met ASML, maar het is zeer de vraag of ASML überhaupt last krijgt van die boycot”, stelt Van Amerongen. “De wereld smacht naar meer chips en die moeten toch ergens worden gemaakt. Als het niet China is, dan is het wel Taiwan of Zuid-Korea.”

Over ASML en HQ Pack hoeven we ons geen zorgen te maken dus, verzekeren Van Rijn en Van Amerongen ons. En zelf gaan ze bij JBR de komende tijd eens om de tafel met andere partijen die opereren binnen het ecosysteem van ASML, of daar juist graag toe willen doordringen.

“Er zijn weinig partijen die zo’n transactie hebben gedaan”, aldus Van Rijn. “We worden veel benaderd – vanuit Nederland, maar bijvoorbeeld ook de VS. Wat speelt bij HQ Pack zie je ook bij veel andere toeleveranciers – ze moeten blijven groeien. Daarnaast worden steeds meer bedrijven wakker. Ze zien hoe enorm deze wereld is en wat voor kansen er liggen. Het worden nog interessante tijden.”

Tekst: Diederik Visser
Bron: Consultancy.nl